ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ

Γράφτηκαν πολλά για το "Πόλεμος και Ειρήνη" κι ίσως για τούτο κανείς να σκεφτεί: Τι μένει να ειπωθεί γι' αυτό το μυθιστόρημα; Όμως; κάθε που διαβάζεται, οι καινούριοι αναγνώστες προσθέτουν ή αφαιρούν, ανάλογα, από το κλίμα της εποχής τους και το συνταιριάζουν στις μέρες τους. Πρωτόφαντη στάθηκε, στα σίγουρα, κείνο τον καιρό η στάση που πήρε ο συγγραφέας του, αντίκρυ στον πόλεμο. Ο Τολστόι παρουσιάζοντας τον πόλεμο, τον αρνιέται. Μετρημένες είναι οι φορές που θα παρατηρήσει κανείς κάποιο μηδενικό ιδεαλιστικό ξεγλίστρημα της πένας του. Και ναι, θαυμάζει τον ηρωισμό, το διαλαλεί άλλωστε φανερά κι αφειδώλευτα ο ίδιος, όμως θωρεί τον πόλεμο κι από την άλλη, την πραγματιστική όψη του. Πιότερες είναι οι αρνήσεις που συναπαντιούνται στο κείμενό του, από τις καταφάσεις. "Ο πόλεμος είναι γεγονός εντελώς αντίθετο στην ανθρώπινη λογική" κηρύχνει στο τρίτο μέρος του βιβλίου του. "Ο πόλεμος είναι βρόμικη υπόθεση" λέει κάπου αλλού ο ήρωας του Αντρέι Μπολκόνσκι. Οι αντιρρήσεις, οι διαφορές, η πολεμική, συχνά αποδείχνουν από το ανάποδο μια θέση. Το βιβλίο τούτο, από τότε που πρωτοεκδόθηκε ως τα τώρα, δεν έπαψε να γεννάει τα πιο αντίθετα συναισθήματα και κρίσεις.