ΔΟΚΙΜΙΑ

Η μεγάλη δύναμη με την οποία ο Kant έριξε το βάρος του απάνω στη φιλοσοφική κίνηση πρώτα του καιρού του, βρίσκεται ίσως πιο πολύ στο ασύγκριτο άπλωμα του πνευματικού ορίζοντα και στη σιγουριά με την οποία ήξερε να βλέπει παντού, από τη δική του σκοπιά, τα κοντινά και τα μακρινά στη σωστή τους σχέση. Δεν υπάρχει πρόβλημα της νεωτέρας φιλοσοφίας που δεν θα μπορούσε να το πραγματευθεί· κανένα που, ακόμα και αν το άγγιξε μόνο ευκαιριακά, δεν θα ήταν ικανός να τυπώσει απάνω στη λύση του την ξεχωριστή σφραγίδα του πνεύματός του. Αλλ" αυτή η καθολικότητα είναι μόνο το εξωτερικό περίγραμμα και όχι ακόμα ο πυρήνας του μεγαλείου του· αυτός βρίσκεται κυρίως στην αξιοθαύμαστη ενέργεια με την οποία μπορούσε να διαπεράσει συστηματικά το πλήθος της ύλης των στοχασμών και να το επεξεργαστεί. Μάκρος και βάθος έχουν μέσα στο πνεύμα του το ίδιο θαυμαστό μέγεθος· το βλέμμα του αγκαλιάζει σε τέτοιο βαθμό τη μεγάλη προσοχή του κόσμου των ανθρώπινων παραστάσεων, με όση δύναμη εισχωρεί σε κάθε σημείο έως τα έσχατα βάθη αυτού του κόσμου. Στο ζευγάρωμα τούτο ιδιοτήτων που σπάνια συνενώνονται βρίσκεται η γοητεία που είχαν και θα έχουν η προσωπικότητα και τα έργα του Kant και που θα του εξασφαλίζουν πάντοτε πρώτη θέση ανάμεσα στους φιλοσόφους".